Wat is het meest illegaal: protest, of de repressie ervan?

Soms komen dingen onverwacht samen. Een discussie op vakantie bleek min of meer hetzelfde onderwerp aan te snijden als een opiniestuk (nee, twee) van Herman Loos, zij het vanuit een ander perspectief. Herman stelt eerst vast dat we met z'n allen laf geworden zijn, en vraagt zich vervolgens af hoe er überhaupt sprake kan zijn van protest, als dat protest enkel mag gebeuren binnen de lijnen die worden uitgezet door de heersende orde (waartegen soms misschien geprotesteerd wordt).

Pleidooi voor zelfmoordterrorisme?

De discussie op vakantie, die ging over de film "V for Vendetta" (ja hoor, daar heb ik het al eens over gehad).

In eerste instantie of het een goede film was, met drie voors en één tegen, waarbij de tegen zich vooral afvroeg of de film eigenlijk geen pleidooi was voor (zelfmoord)terrorisme. Moet je jezelf in een metrostel afgeladen vol met dynamiet leggen, om daarmee vervolgens het parlement te gaan opblazen? Waarbij de tegenvraag werd gesteld of dit niet gerechtvaardigd was om een autoritair, dictatoriaal, overduidelijk op het nazisme geïnspireerde regime omver te werpen. Misschien wel? Want nazi's zijn volgens mij slecht. Al is dat een zeer persoonlijke mening. Een mening die u hopelijk deelt, anders hoort u ergens achter gesloten deuren (oei, tast ik nu uw recht op vrijheid van mening aan?).
Kortom: heiligt het doel de middelen altijd? En, om op de hierboven vernoemde opiniestukken terug te komen, mogen die middelen dus wel eens buiten de lijntjes kleuren?

Clicktivism

Protesteren, dan doen wij in onze sociale welvaartstaat af en toe, maar toch vooral online. We redden het Amazonewoud en de Noordpool met een klik en stoppen zo ook nog eens bijenkiller Monsanto af! En via Facebook zijn we virtueel aanwezig op tal van manifestaties en protesten! "Clicktivism": een seconde, en u hebt de wereld weer een beetje gered.

Maar echt protest? Waarbij mensen op straat komen om hun ongenoegen te uiten? Daarvoor is toch meer nodig. Occupy Wall Street (die van die 99 %) was een stap in de goede richting (voor geïnteresseerden: Capitalism, a love story van Michael Moore is trouwens een aanrader over dit thema), maar de spinoffs gingen (zoals dat meestal gaat) alle richtingen uit en de boodschap ging een beetje verloren.

In Brazilië komt men op straat, in Turkije, in Spanje... De redenen zijn telkens vrij gelijklopend en wat mij betreft volstrekt legitiem: de wettelijke of feitelijke (in het geval van de Wall Street-kapitalisten) bewindvoerders nemen beslissingen die lijnrecht ingaan tegen het algemene belang ("shorten" met belastings- of spaargeld, met soms rampzalige gevolgen voor bedrijven/werkgevers, investeren in voetbalstadia, liever dan in gezondsheidszorg en onderwijs, een park (het Gezi-park naast het Taksimplein) laten verdwijnen voor vastgoed...). Aanzien, maar vooral geld is steeds de drijfveer. En geld, dat weet u, belandt vooral bij wie het al heeft.

GAS of pepperspray?

Bij ons wordt er iets omzichtiger met belastingsgeld omgesprongen, als we de miljarden hulp (soms al deels terugbetaald, u zegt het) aan failliete banken en de notionele interestaftrek even buiten beschouwing laten. Er zijn nog te weinig mensen zonder job en met honger om een menigte op de been te brengen, en onze voorzieningen doorstaan de tand des tijds nog. Veel om tegen te protesteren is er dus niet. De Shame-betoging van inmiddels al tweeëneenhalf jaar geleden was met 40000 deelnemers de laatste grote uiting van verontwaardiging. Meer recent brachten de GAS-boetes 300 jongeren op de been, maar hey, het ging slechts om een willekeurig repressief middel dat gemeentes vrij laat om alles als "overlast" te beschouwen en zo geld te innen, daar is toch niet zo heel veel mis mee?! En er was de betoging tegen de eerder geciteerde Monsanto, waarbij er-jawel- GAS-boetes werden uitgedeeld aan enkelingen die van het uitgezette parcours afweken. Tiens, en duizenden voetbalsupporters die in diezelfde metropool amok maakten en meer regels overtraden dan respecteerden, die werden ontzien? We zullen het maar niet toeschrijven aan het nieuwe beleid aldaar, zeker?

Om even terug te komen op de vraag of protest illegaal mag zijn, even een wedervraag: mag de repressie van protest illegaal zijn? Want dat twee of drie langharige werkschuwe tuigen afwijken van de route van een betoging, rechtvaardigt dat echt een geldboete? Zijn we niet vrij om de wandelen waar we willen, in de publieke ruimte?

En ik kan me niet van de indruk ontdoen dat ook elders de repressiemiddelen volstrekt niet in verhouding staan tot het uitgebrachte protest en dat dit steeds toeneemt. Pepperspray wordt overvloedig over geweldloze betogers gespoten, stiekeme stokslagen zijn legio bij gewelddadige ontruimingen, rubberkogels fluiten in het rond... Het levert iconische, maar daarom niet minder wraakroepende beelden op.

Killing Nazis

Kortom, als de ordehandhavers zich niet aan de regels houden, waarom wij dan wel? En zelfs als ze zich aan de regels zouden houden, dan nog moet protest wel degelijk buiten de lijnen durven kleuren, wat is er anders "protestig" aan? Waarom moeten bijvoorbeeld krakers (hardhandig) uit gebouwen worden gezet die vervolgens weer even leeg staan als voorheen? Omdat het langharig, links werkschuw tuig is en omdat ze geen supporter zijn van Royal Antwerp FC?

En of het doel de middelen heiligt? Tja, om erger te voorkomen, zou je al eens iemand pijn mogen doen (denken we even terug aan de sympathieke Aldo "We're going to do one thing, and one thing only, killing Nazis" Raine in "Inglorious bastards"), maar dan is er de rechtsstaat om daar de gevolgen aan te geven. Waarom die gevolgen er dan niet zijn voor het (veel grotere) onrecht dat de 99 % wordt aangedaan? Omdat iedereen voor de rechtsstaat gelijk is, maar sommigen al wat gelijker dan anderen, zeker?